Page 9 - รายงานศึกษาวิจัยฉบับสมบูรณ์ โครงการศึกษาวิจัยผังเมืองกับการคุ้มครองสิทธิชุมชนและสิทธิการมีส่วนร่วมของประชาชน
P. 9
สำานักงานคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ
กล่าวได้ว่า ผังเมืองเป็นต้นทางของการกำาหนดการใช้ประโยชน์พื้นที่ว่าจะพัฒนาในด้านใดได้จึงจำาเป็น
อย่างยิ่งที่จะต้องให้มีกลไกการมีส่วนร่วมทุกระดับ ตั้งแต่ระดับนโยบายและในกระบวนการวางผัง
ทั้งการมีส่วนร่วมของประชาชน ชุมชน
การผังเมืองเป็นมาตรการพัฒนาพื้นที่ โดยการดำาเนินการวางและจัดทำาผังเมืองรวมหรือผังเมือง
เฉพาะเพื่อการพัฒนาเชิงพื้นที่ ซึ่งผังเมืองรวมจะเป็นการจัดทำาแผนผัง นโยบายและโครงการรวมทั้ง
มาตรการควบคุมโดยทั่วไปเพื่อใช้เป็นกรอบในการพัฒนาและการดำารงรักษาเมืองและบริเวณที่เกี่ยวข้อง
หรือชนบทส่วนผังเมืองเฉพาะนั้นเป็นแผนผังและโครงการที่ใช้เพื่อการดำาเนินการพัฒนาหรือดำารงรักษา
บริเวณเฉพาะแห่งหรือกิจการที่เกี่ยวข้องทั้งในเมืองและบริเวณที่เกี่ยวข้องหรือชนบท มีขอบเขตพื้นที่วางผัง
ไม่จำากัด การจัดทำาผังเมืองรวมส่วนใหญ่จะกำาหนดขอบเขตพื้นที่ชุมชนเมืองระดับเทศบาลและบริเวณ
โดยรอบในพื้นที่องค์การบริหารส่วนตำาบลและปัจจุบันมีการวางผังเมืองรวมครอบคลุมพื้นที่ทั้งจังหวัด
การบริหารจัดการผังเมือง ประกอบด้วยองค์กรการจัดทำาและบริหารผังเมืองรวม กรมโยธาธิการ
และผังเมืองเป็นองค์กรหลักในการวางและจัดทำาผังเมืองรวมและผังเมืองเฉพาะโดยมีคณะกรรมการผังเมือง
ทำาหน้าที่กำากับ ดูแล ให้มีการปฏิบัติตามกฎหมายว่าด้วยการผังเมือง ให้ความเห็นชอบในการจัดทำาผังเมือง
รวมและทำาหน้าที่แนะนำาเรื่องต่างๆ เกี่ยวกับการผังเมืองแก่หน่วยงานอื่นที่เกี่ยวข้อง ส่วนท้องถิ่นนั้นสามารถ
ดำาเนินการวางและจัดทำาผังเมืองรวมได้โดยความเห็นชอบของคณะกรรมการผังเมือง
ในการปฏิบัติให้เป็นไปตามกฎกระทรวงผังเมืองรวมนั้นกรมโยธาธิการและผังเมืองมีหน้าที่ประสาน
การปฏิบัติให้เป็นตามการใช้บังคับกฎกระทรวงผังเมืองรวมและท้องถิ่นยังมีฐานะเจ้าพนักงานท้องถิ่น
เป็นผู้ปฏิบัติให้เป็นไปตามกฎกระทรวงผังเมืองรวมและพระราชบัญญัติผังเมืองเฉพาะ นอกจากนี้การพัฒนา
ให้เป็นไปตามแผนผังที่กำาหนดตามกฎกระทรวงผังเมืองรวมขึ้นอยู่กับหน่วยงานที่เกี่ยวข้องดังกล่าว
จะให้การประสานและถือปฏิบัติให้เป็นไปตามกฎกระทรวงผังเมืองรวมมากน้อยเพียงใด ซึ่งกฎหมาย
ว่าด้วยการผังเมืองได้ฝากอำานาจหน้าที่ในการดำาเนินการไว้กับหน่วยงานอื่น
ทั้งนี้ ในการนำาผังเมืองรวมไปสู่การปฏิบัตินั้น ยังมีปัญหาและข้อจำากัดเนื่องด้วยคณะกรรมการ
ผังเมืองเป็นเพียงองค์กรบริหารการกำากับดูแลให้มีการปฏิบัติตามกฎหมายและให้ความเห็นชอบในการ
จัดทำาผังเมืองรวมก่อนนำาเสนอให้รัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทยส่วนกรมโยธาธิการและผังเมืองไม่มี
อำานาจสั่งการประสานให้หน่วยงานที่เกี่ยวข้องนำาแนวทางของผัง/แผนพัฒนาท้ายกฎกระทรวงผังเมืองรวม
ไปกำาหนดแผนงานโครงการพัฒนาในพื้นที่ได้ การกำาหนดแผนงานโครงการพัฒนาพื้นที่อยู่ใน
ความรับผิดชอบของหน่วยงานที่เกี่ยวข้องจึงมีผลทำาให้ไม่มีการดำาเนินการให้เป็นไปตามผัง/แผนโครงการ
พัฒนาแนบท้ายกฎกระทรวงผังเมืองรวมในหลายกรณี
2) สิทธิชุมชนและสิทธิก�รมีส่วนร่วมของประช�ชนในกระบวนก�รผังเมือง
ปัญหาผังเมืองในส่วนที่เกี่ยวข้องกับสิทธิชุมชนและสิทธิการมีส่วนร่วมของประชาชน มีทั้งในส่วน
ผังเมืองในเชิงโครงสร้างเนื้อหามาตรฐานที่มีผลต่อการมีส่วนร่วมของประชาชนและชุมชนและการเข้าถึง
8
