Page 7 - รายงานศึกษาวิจัยฉบับสมบูรณ์ โครงการศึกษาวิจัยผังเมืองกับการคุ้มครองสิทธิชุมชนและสิทธิการมีส่วนร่วมของประชาชน
P. 7
สำานักงานคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ
ของรัฐในช่วงก่อนประกาศใช้บังคับผังเมืองและหลังประกาศใช้บังคับผังเมืองที่ก่อให้เกิดการพัฒนากิจกรรม
และโครงการที่ส่งผลกระทบต่อสิทธิของประชาชนและชุมชนโดยไม่มีมาตรการคุ้มครองป้องกัน ปัญหา
การตีความกฎหมายที่เป็นช่องว่างให้เกิดการพัฒนาและการไม่ปฏิบัติหน้าที่ของรัฐอันก่อให้เกิดผลกระทบ
ต่อประชาชนและชุมชนและปัญหาการนำาผังเมืองไปใช้ประโยชน์ในการปกป้องคุ้มครองสิทธิของประชาชน
และสิทธิชุมชนในการดำารงชีวิตอย่างปกติสุขในสิ่งแวดล้อมและทรัพยากรธรรมชาติที่ดีเป็นต้น
การพิจารณาแก้ไขปัญหาความเดือดร้อนดังกล่าวที่ผ่านมา ส่วนมากเป็นการพิจารณาตามแนวคิด
การปฏิบัติงานตามภารกิจของหน่วยงาน อำานาจการตัดสินใจ การอ้างเอกสารและข้อมูลทางเทคนิคที่
ขาดการอธิบายให้เป็นที่เข้าใจของประชาชนและชุมชนเพื่อการมีส่วนร่วม การอ้างนโยบายของรัฐและ
การอ้างอิงกฎหมายในส่วนเฉพาะอำานาจบังคับใช้มากกว่าการพิจารณาผลกระทบและเจตนารมณ์ของ
กฎหมายและผังเมือง รวมทั้งการขาดการสื่อสาร การจัดทำาคู่มือ แนวทาง สำาหรับประชาชนและชุมชน
ในการมีส่วนร่วมและเข้าใจในกระบวนการทางผังเมืองที่เกี่ยวข้องและมีผลต่อการดำารงชีวิตและชุมชน
จึงทำาให้ความเดือดร้อนของประชาชนและชุมชนในหลายพื้นที่ไม่ได้รับการแก้ไข ไม่คุ้มครองสิทธิชุมชน
และยังไม่มีการศึกษาวิจัยเชิงลึกในด้านผังเมืองที่เกี่ยวข้องกับการคุ้มครองสิทธิชุมชน ทั้งในด้านกระบวนการ
มาตรการ กฎระเบียบที่เกี่ยวข้อง เพื่อนำาไปสู่ข้อเสนอแนะที่เป็นรูปธรรม
คณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติในฐานะองค์กรตามรัฐธรรมนูญ ที่มีอำานาจหน้าที่ตาม
รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2550 มาตรา 257 วรรคหนึ่ง อนุมาตรา (5) และ (6)
และพระราชบัญญัติคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ พ.ศ. 2542 มาตรา15(5) กำาหนดอำานาจหน้าที่
ในการส่งเสริมการศึกษา วิจัยและการเผยแพร่ความรู้ด้านสิทธิมนุษยชน ในการนี้ สำานักงานคณะกรรมการ
สิทธิมนุษยชนแห่งชาติจึงเห็นความจำาเป็นในการศึกษาวิจัย เรื่อง “ผังเมืองกับก�รคุ้มครองสิทธิชุมชน
และสิทธิก�รมีส่วนร่วมของประช�ชน” เพื่อให้เกิดการมีส่วนร่วมในการรวบรวมข้อมูล ศึกษากรณี
ร้องเรียนของประชาชนและชุมชนในประเด็นผลกระทบจากการจัดการด้านผังเมืองที่ส่งผลกระทบต่อ
สิทธิชุมชน เพื่อวิเคราะห์ สังเคราะห์ ทางวิชาการด้านผังเมืองและกฎหมายที่เกี่ยวข้องและเสนอแนวทาง
แก้ปัญหาเพื่อส่งเสริมและคุ้มครองสิทธิชุมชนและสิทธิการมีส่วนร่วมในกระบวนการนโยบายสาธารณะ
ด้านผังเมืองทั้งในช่วงก่อนการวางผัง ในระหว่างการวางผัง หลังการประกาศบังคับใช้ผังเมือง และการนำา
ผังเมืองไปใช้ประโยชน์ในการปกป้องคุ้มครองสิทธิชุมชนต่อไป
การศึกษาวิจัย เรื่อง “ผังเมืองกับก�รคุ้มครองสิทธิชุมชนและสิทธิก�รมีส่วนร่วมของประช�ชน”
ได้ทำาการรวบรวมข้อมูล ศึกษากรณีร้องเรียนของประชาชนและชุมชนในประเด็นผลกระทบจากการ
พัฒนาในพื้นที่ที่เกี่ยวข้องกับการกำาหนดการใช้ประโยชน์ที่ดินในผังเมืองที่ส่งผลกระทบต่อสิทธิชุมชน
การดำาเนินงานศึกษานี้ นอกจากการศึกษาเอกสารผังเมืองและข้อร้องเรียน ตลอดจนคำาพิพากษาที่เกี่ยวข้อง
แล้วยังปฏิบัติงานในพื้นที่ร่วมกับชุมชนที่ประสบปัญหาจากกระบวนการผังเมือง รวมทั้งชุมชนที่เห็นความ
สำาคัญของผังเมืองในการคุ้มครองสิทธิชุมชนและสิทธิการมีส่วนร่วมของประชาชนที่ได้มีการรวมตัวทำางาน
6
