Page 8 - เอกสาร/สื่อเผยแพร่และขับเคลื่อนพัฒนาจากรายงานการศึกษาวิจัยในประเด็น “ธุรกิจกับสิทธิมนุษยชน”

๖

¸ØáԨ¡ÑºÊÔ·¸ÔÁ¹Øɪ¹ áÅСÒùÓä»ÊÙ‹¡Òû¯ÔºÑµÔã¹»ÃÐà·Èä·Â

การดําเนินธุรกิจที่ผานมากอใหเกิดผลกระทบดานสิทธิมนุษยชนในหลายประการ อาทิ การกอมลภาวะ การโยกยาย
ที่อยูของชุมชน การละเมิดสิทธิของแรงงานและการเกิดแรงงานบังคับ รวมถึงผลกระทบตอวิถีชีวิตโดยรวมของประชาชน
ในพื้นที่ประกอบธุรกิจนั้น ๆ จนทําใหประชาคมและองคกรระหวางประเทศรวมกันสรางบรรทัดฐานเพื่อใหการดําเนินธุรกิจ
ที่เคารพสิทธิมนุษยชน โดยในป ๒๕๕๓ องคการสหประชาชาติไดประกาศขอตกลงโลกแหงสหประชาชาติ (The United
Nations Global Compact : UNGC) เปนมาตรการโดยความสมัครใจของภาคธุรกิจภายใตหลักการเรื่องสิทธิมนุษยชน
๒
แรงงาน สิ่งแวดลอม และการตอตานการคอรัปชั่น และในป ๒๕๕๔ คณะมนตรีสิทธิมนุษยชนของสหประชาชาติไดรับรอง
เอกสารหลักการชี้แนะเรื่องสิทธิมนุษยชนสําหรับธุรกิจของสหประชาชาติ ภายใตกรอบ “คุมครอง-เคารพ-เยียวยา”
(The United Nations Guiding Principles on Business and Human Rights (UNGP) : Implementing the United
๓
Nations “Protect, Respect and Remedy” Framework) พรอมผลักดันใหประเทศตาง ๆ นําหลักการชี้แนะ UNGP
ไปใชใหเกิดผลในประเทศของตน

ในป ๒๕๕๙ ที่ประชุมทบทวนสถานการณสิทธิมนุษยชนของประเทศไทยในกระบวนการ Universal Periodic Review
(UPR) รอบที่ ๒ (วันที่ ๑๑ พฤษภาคม ๒๕๕๙) รัฐบาลไทยไดรับขอเสนอแนะจากประเทศตาง ๆ จํานวน ๒๔๙ ขอ รวมถึง
ขอเสนอที่ใหไทยจัดทําและบังคับใชแผนปฏิบัติการระดับชาติวาดวยธุรกิจกับสิทธิมนุษยชน (National Action Plan : NAP)
เพื่อปฏิบัติการตามหลัก UNGP ซึ่งรัฐบาลไดจัดตั้งกลไกคณะกรรมการกําหนดแนวทางจัดทํา ติดตาม และประเมินผล
ตามแผนปฏิบัติการระดับชาติวาดวยธุรกิจกับสิทธิมนุษยชน โดยมีกระทรวงยุติธรรมเปนหนวยงานรับผิดชอบหลัก
(focal point) มีการจัดทําแผน NAP อยางตอเนื่อง และในป ๒๕๖๑ จากการประชุมกลุมผูเชี่ยวชาญและการหารือกับ
คณะทํางานดานสิทธิมนุษยชนกับบริษัทขามชาติและองคกรธุรกิจอื่น ๆ ของสหประชาชาติ (UN Working Group on
the issues of human rights and transnational corporations and other business enterprises) ไดกําหนด
ประเด็นสําคัญ (key priority area) ๔ เรื่อง ไดแก (๑) แรงงาน (๒) ชุมชน ที่ดิน ทรัพยากรธรรมชาติ และสิ่งแวดลอม
(๓) นักปกปองสิทธิมนุษยชน และ (๔) การลงทุนระหวางประเทศและบรรษัทขามชาติ ซึ่งเปนที่มาของการเสนอแนะ
มาตรการหรือแนวทางในการสงเสริมและคุมครองสิทธิมนุษยชนเกี่ยวกับกระบวนการจัดทําแผน NAP เพื่อใหสอดคลอง
กับหลักสิทธิมนุษยชนรวม ๑๒ ประเด็นจากคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแหงชาติ (กสม.) ซึ่ง กสม. ไดขับเคลื่อนเรื่องดังกลาว
โดยรวมมือกับหนวยงานตาง ๆ ทั้งภายในและระหวางประเทศ อาทิ กระทรวงยุติธรรม คณะกรรมการนโยบายและกํากับ
ดูแลรัฐวิสาหกิจ (สคร.) สถาบันการเงินและการธนาคาร และหนวยงาน/องคการระหวางประเทศ เพื่อผลักดันใหมีการ
นําเอาหลักการ UNGP ไปใชในการดําเนินงานตาง ๆ โดยเฉพาะอยางยิ่งในภาครัฐและภาคเอกชนที่ดําเนินธุรกิจซึ่ง
เกี่ยวของโดยตรง ในกระบวนการผลักดันและขับเคลื่อนดังกลาว ทั้ง กสม. และหนวยงานที่เกี่ยวของมีการดําเนินการ ไดแก
(๑) การตรวจสอบกรณีรองเรียนที่เกี่ยวของ และการจัดทําขอเสนอแนะในเชิงนโยบายไปถึงหนวยงานที่เกี่ยวของ (๒)
การสงเสริมและสรางความตระหนักรูดานธุรกิจกับสิทธิมนุษยชนในวงกวาง รวมถึงการสงเสริมการนําเครื่องมือ หรือ

๒ ประเทศไทยไดรวมรับรองหลักการ UNGP ในการประชุมคณะมนตรีสิทธิมนุษยชนแหงสหประชาชาติ (Human Rights Council: HRC) ในป ๒๕๕๔
๓ “Protect” รัฐมีหนาที่ในการคมครองทุกคนภายใตเขตอํานาจรัฐ (jurisdiction) มิใหเกิดการละเมิด สิทธิมนุษยชนที่เกี่ยวของกับการดําเนินธุรกิจ รัฐจะตอง
มีกระบวนการที่เหมาะสมในการปกปอง สืบสวนสอบสวน ลงโทษ และเยียวยาผานนโยบาย กฎหมาย ระเบียบ และขอบังคับที่มีประสิทธิภาพ
“Respect” ธุรกิจมีความรับผิดชอบในการเคารพสิทธิมนุษยชน โดยบริษัทตองรและแสดง (know and show) วาตนไดเคารพสิทธิมนุษยชน บริษัทตองรูผลกระทบ
หลีกเลี่ยงการละเมิดสิทธิมนุษยชนของบุคคลตาง ๆ ในทุกที่ที่มีการประกอบกิจการ ไมวาจะเปนธุรกิจขนาดใดหรือธุรกิจประเภทใด และระบุผลกระทบที่จะเกิดขึ้น
ถาบริษัทพบวาเปนสาเหตุ หรือเปนสวนหนึ่งของผลกระทบทางลบตอสิทธิมนุษยชน บริษัทตองจัดใหมีหรือมีสวนในกระบวนการเยียวยาที่มีประสิทธิภาพ
“Remedy” เมื่อเกิดการละเมิดสิทธิมนุษยชนขึ้น รัฐตองมีกระบวนการที่ทําใหแนใจไดวาเหยื่อ/ผูเสียหาย สามารถเขาถึงการเยียวยาที่มีประสิทธิภาพ ไมวาจะเปน
กลไกทางศาลหรือกลไกที่นอกเหนือจากศาล หรือกระบวนการทาง ปกครอง และเมื่อปรากฏวา ธุรกิจกระทําหรือมีสวนทําใหเกิดผลกระทบทางลบตอสิทธิมนุษยชน
บริษัทถูกคาดหวังใหริเริ่ม หรือเปนสวนหนึ่งในกระบวนการบรรเทาผลกระทบตอบุคคล/ชุมชนในระดับปฏิบัติการที่มีประสิทธิภาพ