Page 16 - วารสารวิชาการสิทธิมนุษยชน. ปีที่ 3 ฉบับที่ 2 (กรกฎาคม - ธันวาคม 2561)

ปีที่ 3 ฉบับที่ 2 (กรกฎาคม - ธันวาคม 2561) 15

(2) ในฐานะเป็นเจ้าพนักงานปฏิบัติการตามหน้าที่ (3) ติชมด้วยความเป็นธรรม ซึ่งบุคคลหรือสิ่งใดอันเป็นวิสัย

ของประชาชนย่อมกระทำา หรือ (4) ในการแจ้งข่าวด้วยความเป็นธรรมเรื่องการดำาเนินการอันเปิดเผยในศาลหรือ

ในการประชุม ผู้นั้นไม่มีความผิดฐานหมิ่นประมาท” และในมาตรา 331 ซึ่งกำาหนดการกระทำาที่ไม่เป็นความผิด
ไว้อีกกรณีหนึ่งสำาหรับการแสดงข้อความในศาล ซึ่งมาตรา 331 บัญญัติว่า “คู่ความ หรือทนายความของคู่ความ

ซึ่งแสดงความคิดเห็นหรือข้อความในกระบวนพิจารณาคดีในศาล เพื่อประโยชน์แก่คดีของตน ไม่มีความผิดฐาน

หมิ่นประมาท” นอกจากนี้ในมาตรา 330 กำาหนดเหตุยกเว้นโทษของการหมิ่นประมาท ถ้าเป็นการพิสูจน์ได้ว่า
เรื่องที่หมิ่นประมาทเป็นความจริง โดยบัญญัติว่า “ในกรณีหมิ่นประมาทถ้าผู้ถูกหาว่ากระทำาความผิด พิสูจน์

ได้ว่าข้อที่หาว่าเป็นหมิ่นประมาทนั้นเป็นความจริง ผู้นั้นไม่ต้องรับโทษ แต่ห้ามไม่ให้พิสูจน์ ถ้าข้อที่หาว่าเป็น
หมิ่นประมาทนั้นเป็นการใส่ความในเรื่องส่วนตัว และการพิสูจน์จะไม่เป็นประโยชน์แก่ประชาชน”

4.1.1 วัตถุประสงค์ของผู้ดำ�เนินคดีหมิ่นประม�ทเพื่อยับยั้งก�รมีส่วนร่วมในประเด็น

ส�ธ�รณะ
การดำาเนินคดีอาญาฐานหมิ่นประมาทไม่ว่าจะเป็นการดำาเนินคดีแพ่งหรือคดีอาญา

ล้วนแต่ให้ประโยชน์ตามปกติที่พึงได้แบบเดียวกัน กล่าวคือ การได้รับค่าเสียหายจากการเสียชื่อเสียงเป็นตัวเงิน
การขอแก้ไขชื่อเสียงของตนให้กลับมาเหมือนเดิม เช่น การที่ศาลสั่งให้โฆษณาคำาพิพากษาของศาล แต่หาก

เป็นกรณีของการฟ้อง ซึ่งถือได้ว่าเป็นการดำาเนินคดีที่ไม่ได้ต้องการประโยชน์ตามปกติที่พึงได้ดังกล่าวเท่าใดนัก

แต่เป็นเพียงการดำาเนินคดีเพื่อทำาลายแรงจูงใจของผู้ตรวจสอบกิจการสาธารณะ ประโยชน์คาดหมายที่ผู้ดำาเนินคดี
ในกรณีของการฟ้องข่มขู่หรือคุกคามที่ต้องการน่าจะเป็นการใช้ขู่ว่าจะถูกลงโทษจำาคุกคดีอาญาฐานหมิ่นประมาท

และการขู่ว่าจะต้องเสียค่าเสียหายเป็นจำานวนมากในคดีแพ่งมาเป็นเครื่องมือบีบบังคับให้ยุติการแสดงข้อเท็จจริง

หรือความคิดเห็นในกิจการสาธารณะ เพื่อให้ผู้แสดงข้อเท็จจริงและความคิดเห็นยอมยุติการกระทำาและนำาไปสู่
การถอนฟ้องหรือยอมความทั้งในคดีแพ่งและคดีอาญา โดยผู้ดำาเนินคดีอาจไม่ได้คาดหวังถึงผลว่าจะมีการจำาคุกจริง
13
หรือได้รับค่าเสียหายเมื่อคดีสิ้นสุด

4.1.2 ท�งเลือกของก�รดำ�เนินคดีหมิ่นประม�ท
แม้สหภาพยุโรปจะมีแนวทางยกเลิกความผิดอาญาฐานหมิ่นประมาท (decrimi-

nalization of defamation) ด้วยปรัชญาที่ว่า “ที่ใดก็ตามไม่มีเสรีภาพของการแสดงออกที่แท้จริง ที่นั่นไม่มี
ประชาธิปไตยที่แท้จริง” (where there is no real freedom of expression, there can be no real

13 คดีแพ่งฐานหมิ่นประมาทยุติคดีได้ด้วยการยอมความและถอนฟ้องจากศาล คดีอาญาหมิ่นประมาทก็
เช่นเดียวกันเป็นความผิดต่อส่วนตัวหรือความผิดที่ยอมความได้ ดังนั้น คดีอาญาหมิ่นประมาทสามารถยุติคดีได้โดยการถอน
คำาร้องทุกข์ ถอนฟ้อง หรือยอมความ ซึ่งทำาให้คดียุติหรือสิทธินำาคดีอาญามาฟ้องระงับตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณา
ความอาญา มาตรา 39 (2)