Page 5 - โครงการศึกษาวิจัย เรื่อง สิทธิชุมชนและผลกระทบโครงการพัฒนาภาคใต้
P. 5
(๔)
ชีวิตของท้องถิ่นถูกกําหนดมาจากองค์กรภายนอกทั้งจากต่างประเทศและในประเทศ สิทธิในมาตรฐาน
การครองชีพ จากการประกอบอาชีพที่อิงอาศัยกับความอุดมสมบูรณ์และความหลากหลายของ
ทรัพยากรธรรมชาติ รวมทั้งบทเรียนผลกระทบจากพื้นที่อื่น ๆ ทําให้ชาวบ้านกังวลว่าโครงการต่าง ๆ
ภายใต้แผนพัฒนาภาคใต้ จะเข้ามาทําลายถิ่นอาศัยและแหล่งทํามาหากินประกอบอาชีพของตนเอง
นอกจากนี้โครงการพัฒนาภาคใต้เป็นชุดแผนงานโครงการขนาดใหญ่ ซึ่งได้มีการวางแผนกําหนดไว้
เรียบร้อยแล้ว และเจ้าของโครงการก็รู้ดีว่ามีผลกระทบ แต่ไม่ให้ประชาชนรับรู้ข้อมูล และไม่ยอมเปิดเผย
รายละเอียดการดําเนินโครงการต่อสาธารณะ อันส่งผลต่อสิทธิในข้อมูลข่าวสารซึ่งเป็นปัจจัยพื้นฐาน
สําคัญที่จะส่งผลกระทบต่อสิทธิในด้านอื่น ๆ อีกทั้งพื้นที่ดําเนินโครงการมักจะทับซ้อนกับพื้นที่ฐาน
ทรัพยากรของชุมชน การเข้ามาของโครงจึงส่งผลกระทบต่อสิทธิชุมชนในการใช้ประโยชน์จาก
ทรัพยากรธรรมชาติ รวมถึงการจัดกระบวนการรับฟังความคิดเห็นที่ผ่านมาก็ละเลยสิทธิของชุมชนใน
การมีส่วนร่วมแสดงความคิดเห็น
กระบวนการตรวจสอบเรื่องร้องเรียนของคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ ทั้งการลงพื้นที่
ตรวจสอบข้อเท็จจริง การประชุมหรือการจัดเวทีรับฟังความคิดเห็นจากชุมชน ตลอดจนการเชิญ
หน่วยงานที่เกี่ยวข้องเข้าร่วมประชุมตรวจสอบเรื่องร้องเรียน ทําให้ชุมชนได้เรียนรู้เข้าใจและตระหนักถึง
สิทธิชุมชนและสิทธิมนุษยชนของตนเองมากขึ้น และส่งผลให้ชุมชนมีการใช้สิทธิของชุมชนภายใต้
รัฐธรรมนูญมากขึ้น ตั้งแต่การปกป้องสิทธิของตนเอง การเรียกร้องให้หน่วยงานรัฐดําเนินการกับผู้ที่มา
ละเมิดสิทธิของชุมชน ตลอดจนถึงการฟ้องร้องหน่วยงานรัฐในบางกรณี เช่น กรณีร้องเรียนประชาชน
ได้รับผลกระทบจากการทําเหมืองหินเขาคูหา และกรณีร้องเรียนการวางท่อก๊าซไทย-มาเลเซีย รวมถึง
การให้คณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติเป็นกลไกหนุนเสริมกระบวนการประสานความร่วมมือกับ
หน่วยงานรัฐ เช่น การจัดทําแผนพัฒนาจังหวัดประจวบคีรีขันธ์ที่มีส่วนร่วมของภาคประชาชน โดย
คณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติเป็นผู้ประสานหน่วยงานรัฐทั้งระดับจังหวัดและส่วนกลาง
นอกจากนี้ การจัดทําเวทีของโครงการวิจัยทั้งการสนทนากลุ่ม เวทีระดับจังหวัด และเวทีรวม
ของกรณีศึกษา ๔ จังหวัด ได้มีส่วนในการช่วยหนุนเสริมและประสานชุมชนที่ได้รับผลกระทบจาก
โครงการพัฒนาภาคใต้ให้มาประสานแลกเปลี่ยนกัน เช่น ชุมชนจากกรณีโครงการเขื่อนและอ่างเก็บน้ํา
ต่าง ๆ ได้มาเจอกับชุมชนประมงชายฝั่งจากกรณีโรงไฟฟ้าถ่านหิน ท่าเทียบเรือและนิคมอุตสาหกรรมใน
จังหวัดนครศรีธรรมราช ชุมชนที่ได้รับผลกระทบจากโครงการที่ได้ดําเนินการไปแล้วในจังหวัดสงขลา
ได้มาแลกเปลี่ยนทุกข์และผลกระทบจากโครงการพัฒนาที่เกิดขึ้นแล้ว รวมถึงชุมชนที่ได้รับผลกระทบใน
สี่จังหวัดก็ได้มีเวทีแลกเปลี่ยนร่วมกันเป็นครั้งแรก ทําให้เกิดการประสานความร่วมมือกันเพื่อที่จะ
ผลักดันการพัฒนาภาคใต้ให้เป็นไปในทิศทางการพัฒนาที่ตั้งอยู่บนฐานทรัพยากรธรรมชาติและเศรษฐกิจ
ชุมชนท้องถิ่น ตลอดจนการพัฒนาที่คุ้มครองสิทธิชุมชน
