Page 14 - แนวปฏิบัติเพื่อการจัดการร่วมประเด็นสิทธิมนุษยชน : สิทธิชุมชนกับการจัดการทรัพยากรธรรมชาติ สิ่งแวดล้อม และการพัฒนารวมถึงสิทธิอื่นที่เกี่ยวข้อง
P. 14
14 สำ�นักงานคณะกรรมการสำิทธิมนุษยชนแห่งชาติ
๑) สิทธิในการจำัดการ บ�รุงรักษา และ
ใช้ประโยชน์จำากทรัพยากรธรรมชาติ
สิ่งแวดล้อม และความหลากหลายทางชีวภาพ
อย่างสมดุลและยั่งยืน
สิทธิชุมชนกับการจำัดการ
ทรัพยากรธรรมชาติ
และสิ่งแวดล้อม
(มาตรา ๔๓ (๒)) ๒) สิทธิที่จำะร่วมกับองค์กรปกครอง
ส่วนท้องถิ่นหรือรัฐในการจำัดการ บ�รุงรักษา
และใช้ประโยชน์จำากทรัพยากรธรรมชาติ
สิ่งแวดล้อม และความหลากหลายทางชีวภาพ
อย่างสมดุลและยั่งยืน
ทั้งนี้ ตามนัยของมาตรา ๒๕ หมวด ๓ สิทธิและเสรีภาพของปวงชนชาวไทย
ของรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช ๒๕๖๐ สิทธิของบุคคลและชุมชน
ตามมาตรา ๔๓ ถือเป็นสิทธิที่เกิดขึ้นแล้ว โดยบุคคลและชุมชนสามารถใช้สิทธิได้ทันที
ตามเจตนารมณ์ของรัฐธรรมนูญ แม้จะยังไม่มีกฎหมายก�าหนดวิธีการใช้สิทธิไว้ก็ตาม
และหากเกิดการละเมิดสิทธิขึ้น บุคคลหรือชุมชนก็สามารถยกบทบัญญัติแห่งรัฐธรรมนูญ
ดังกล่าว เพื่อใช้สิทธิทางศาลหรือยกขึ้นเป็นข้อต่อสู้คดีในศาลได้
อนึ่ง ในการด�าเนินการใช้สิทธิตามมาตรา ๔๓ ข้างต้น มีค�าอธิบายประกอบน�าเสนอใน
“ความมุ่งหมายและค�าอธิบายประกอบรายมาตรา ของรัฐธรรมนูญ ๒๕๖๐” ดังนี้
๑
• บทบัญญัตินี้เกี่ยวข้องกับสิทธิและหน้าที่ของชุมชน แต่อย่างไรจึงเป็นชุมชน
และการใช้สิทธิในนามชุมชนหรือปกป้องสิทธิของชุมชนจะมีขบวนการหรือขั้นตอน
อย่างไร จ�าเป็นต้องให้สังคมค่อย ๆ สร้างวิวัฒนาการร่วมกันโดยมีศาลหรือศาลรัฐธรรมนูญ
เป็นผู้ประคับประคอง
• สิทธิตามที่บัญญัติไว้ในอนุมาตรา (๒) และ (๓) ได้ก�าหนดให้เป็นไปตามวิธีการ
ที่กฎหมายบัญญัติ เนื่องจากเพื่อป้องกันการแสวงหาประโยชน์โดยมิชอบด้วยกฎหมาย
• บทบัญญัติแห่งมาตรานี้มิได้บังคับว่าบุคคลและชุมชนจะต้องร่วมกับองค์กร
ปกครองส่วนท้องถิ่นหรือรัฐในทุกกรณี กล่าวคือ สิทธิตามมาตรานี้ บุคคลและชุมชน
สามารถด�าเนินการด้วยตนเองได้กรณีหนึ่ง และอีกกรณีหนึ่งบุคคลและชุมชนสามารถ
ร่วมกับองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นหรือรัฐได้ด้วย
๑ หน้า ๖๒-๖๓ ดาวน์โหลดเอกสาร “ความมุ่งหมายและค�าอธิบายประกอบรายมาตรา ของรัฐธรรมนูญ ๒๕๖๐” (ปรับปรุงข้อมูล ณ วันที่ ๑๗
ตุลาคม ๒๕๖๒) ได้ที่ www.parliament.go.th/ewtcommittee/ewt/draftconstitution2/download/article/article_20191021103453.pdf
