กลุ่มงานพัฒนากฎหมาย สำนักกฎหมาย สำนักงานเลขาธิการวุฒิสภาได้ดำเนินการรวบรวมและจัดพิมพ์พระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญที่ได้ประกาศในราชกิจจานุเบกษาและมีผลบังคับใช้เป็นกฎหมายแล้ว พร้อมทั้งสรุปสาระสำคัญ ประวัติ ความเป็นมา กระบวนการ และขั้นตอนในการตราพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญดังกล่าว ทั้งนี้ เพื่อให้สอดคล้องกับเจตนารมณ์ของรัฐธรรมนูญ และเพื่อประโยชน์ต่อการศึกษาค้นคว้า ส่วนราชการ หน่วยงานทั้งภาครัฐ ภาคเอกชน สถาบันการศึกษา และรวมทั้งผู้ที่สนใจ

งานวิจัยนี้ มีวัตถุประสงค์สำคัญเพื่อศึกษาบทบาทและแนวทางการส่งเสริมประสิทธิภาพการดำเนินงานของคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติตามรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พ.ศ. 2560 เพื่อนำเสนอแนวทางการส่งเสริมประสิทธิภาพการดำเนินงานของคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติที่เหมาะสม ใช้การเก็บข้อมูลโดยวิธีการเชิงคุณภาพ แบ่งชุดข้อมูลออกเป็น 2 ส่วน คือ ข้อมูลปฐมภูมิ และข้อมูลทุติยภูมิ ผลการศึกษาสามารถยืมอ่านตัวเล่มเพิ่มเติมได้ที่ศูนย์สารสนเทศสิทธิมนุษยชน

คณะอนุกรรมาธิการได้พิจารณาแล้วเห็นว่า การตรวจสอบการละเมิดสิทธิมนุษยชนนั้นหากกรณีใดที่สามารถดำเนินการไกล่เกลี่ยโดยเฉพาะข้อพิพาททางแพ่งเพื่อยุติข้อพิพาทได้ คณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติก็ควรจะดำเนินการไกล่เกลี่ย เพราะการยุติข้อพิพาทด้วยวิธีการไกล่เกลี่ยนั้น ทำให้ข้อพิพาทยุติลงด้วยความพึงพอใจของทั้งสองฝ่าย ซึ่งกระบวนการไกล่เกลี่ย เป็นกระบวนการยุติหรือระงับข้อพิพาทด้วยความตกลงยินยอมของคู่กรณีเอง โดยที่มีบุคคลที่สามมาเป็นคนกลางคอยช่วยเหลือแนะนำ เสนอแนะหาทางออกในการยุติหรือระงับข้อพิพาทให้คู่กรณีต่อรองกันได้สำเร็จ ซึ่งการไกล่เกลี่ยหรือประนอมข้อพิพาทเป็นกระบวนการยุติธรรมเชิงสมานฉันท์ที่มีข้อดีหลายประการ เช่น สะดวก รวดเร็ว ประหยัดค่าใช้จ่าย รักษาสัมพันธภาพระหว่างคู่กรณี สร้างความพึงพอใจให้แก่คู่กรณี รักษาชื่อเสียงและรักษาความลับของคู่กรณีสร้างความสงบให้แก่ชุมชน ลดปริมาณคดีสู่ศาล เป็นต้น

โครงการวิจัยนี้ ได้ศึกษาปัญหา อุปสรรคและข้อจำกัด ของระบบสถาบันและกฎหมายซึ่งส่งผลต่อประสิทธิภาพในการจัดการของเสียจากภาคอุตสาหกรรม รวมทั้งการลักลอบทิ้งกากอุตสาหกรรม ข้อมูลจากการศึกษาทำให้สามารถสรุปปัญหาและอุปสรรคต่าง ๆ ทั้งด้านกฎหมาย กระบวนการยุติธรรม และการบริหารจัดการได้ ดังนี้
1. ปัญหาด้านกฎหมายและกระบวนการยุติธรรม
2. ปัญหาด้านการบริหารจัดการ
     2.1 ปัญหาการบริหารจัดการของกรมโรงงานอุตสาหกรรม
     2.2 ปัญหาการบริหารจัดการขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น
3. บทสรุปและข้อเสนอแนะ

หนังสือเล่มนี้ จัดทำขึ้นเพื่อชี้ให้เห็นผลกระทบของการประกาศสถานการณ์ฉุกเฉินเพื่อควบคุมโควิด-19 ซึ่งไม่ได้กระทบเพียงด้านเศรษฐกิจ และด้านสุขภาพ แต่ยังมีผลกระทบที่มีต่อเสรีภาพในการเดินทาง เสรีภาพในการแสดงออก เสรีภาพในการชุมนุม และสิทธิในกระบวนการยุติธรรมในคดีสิทธิเสรีภาพในการแสดงออก ความได้สัดส่วนของมาตรฐานที่ใช้ ปัญหาของการยกเว้นความรับผิด และข้อเสนอในการแก้ไขกฎหมายสถานการณ์ฉุกเฉิน

รายงานวิจัยนี้ได้ศึกษารูปแบบการกำหนดความผิดอาญาโดยเริ่มจากการศึกษาสภาพปัญหาการบังคับใช้กฎหมายอาญาในประเทศไทยที่มีรูปแบบการกำหนดความผิดอาญาทั้งในประมวลกฎหมายอาญา ซึ่งเป็นกฎหมายหลักที่รวบรวมหลักเกณฑ์ และความผิดฐานต่าง ๆ ไว้อย่างเป็นหมวดหมู่ แต่ในขณะเดียวกันเพื่อประโยชน์ในการบริหารกิจการต่าง ๆ ที่รัฐประสงค์จะควบคุมก็จะมีพระราชบัญญัติต่าง ๆ จำนวนมากถึงประมาณ 700 ฉบับที่กำหนดความผิดอาญาไว้ด้วย ทำให้เป็นภาระแก่ประชาชนที่ไม่สามารถรู้ถึงการมีความผิดต่าง ๆ ที่กำหนดในพระราชบัญญัติต่าง ๆ จำนวนมาก

รายงานฉบับนี้ ประกอบไปด้วยผลการดำเนินงานในการศึกษาวิเคราะห์กฎหมายระหว่างประเทศ กฎหมายและคำพิพากษาศาลสิทธิมนุษยชนของภูมิภาคยุโรป คำพิพากษาศาลสิทธิมนุษยชนของภูมิภาคอเมริกา และคำพิพากษาศาลสิทธิประชาชนและสิทธิมนุษยชนของภูมิภาคแอฟริกา ในส่วนที่เกี่ยวข้องกับสิทธิมนุษยชนและสิ่งแวดล้อม พร้อมศึกษาวิเคราะห์กฎหมายของไทยและคำพิพากษาของศาลรัฐธรรมนูญในประเทศไทยที่เกี่ยวข้องกับสิทธิมนุษยชนและสิ่งแวดล้อม รวมถึงการเสนอแนะแนวทางในการสนับสนุนสิทธิชุมชนและสิทธิในสิ่งแวดล้อมให้เป็นจริงในสังคมไทยภายใต้บริบทสากลและบริบทประเทศ เป็นการนำเสนอประเด็นที่มีความเกี่ยวข้องโดยตรงกับการสร้างความเข้าใจพื้นฐานร่วมกันในทางวิชาการ

สาระสำคัญของปฏิญญาฯ เป็นการให้คำจำกัดความของผู้พิทักษ์สิทธิมนุษยชน (Human Rights Defenders) ว่าหมายถึงบุคคล กลุ่มคน และองค์กรอื่น ๆ ของสังคมใดก็ตามที่ปฏิบัติหน้าที่ในการส่งเสริมและคุ้มครองสิทธิมนุษยชนทั้งในด้านเศรษฐกิจ สังคม วัฒนธรรม พลเมือง และการเมือง รวมถึงสิทธิในการดำเนินการต่าง ๆ เช่น การชุมชุมโดยสันติ การเข้าร่วมในองค์กรหรือสมาคม รวมทั้งการติดต่อกับองค์การต่างประเทศ เพื่อดำเนินงานด้านสิทธิมนุษยชนกับฝ่ายต่าง ๆ ความรับผิดชอบของรัฐในการดำเนินมาตรการตามที่กำหนดไว้ในปฏิญญาฯ การเยียวยาเมื่อถูกละเมิด เป็นต้น

"รักนวลสงวนสิทธิ์" ไม่ใช่บันทึกเรื่องราวของวีรบุรุษ วีรสตรีผู้ยิ่งใหญ่ แต่เป็นงานประวัติศาสตร์ที่เจาะลึกลงไปในวิถีชีวิต ปัญหา และชีวิตประจำวันของผู้หญิงไทยที่ถูกละเลยจากหน้าประวัติศาสตร์ ซึ่งไม่เพียงแต่จะเปิดเผยเรื่องราวการต่อสู้เพื่อสิทธิ์เหนือเนื้อตัวร่างกายของหญิงไทยหลากชนชั้น หลายสถานะ  ผ่านคดีความและฎีกาในยุคเปลี่ยนผ่านสู่ความทันสมัยของสังคมไทยเท่านั้นแต่ยังเปิดเผยมิติอื่น ๆ ของชีวิต และบทบาททางเศรษฐกิจของพวกเธอในพื้นที่สาธารณะ อันจะนำไปสู่การเปิดปูมสมัยใหม่ และสังคมไทยซึ่งกดทับตัวตนของคนทุกเพศ ทุกชนชั้นเสมอมา

หนังสือเล่มนี้ ได้รวบรวมเกี่ยวกับสาระสำคัญของหลักการ UNGPs “ผลกระทบด้านสิทธิมนุษยชนที่มักเกิดจากการประกอบธุรกิจของไทย” “หน้าที่ของรัฐ” “ความรับผิดชอบของภาคธุรกิจ” “การเยียวยาเมื่อเกิดการละเมิดสิทธิมนุษยชน” “แนวโน้มของธุรกิจกับสิทธิมนุษยชนในอนาคต” ฯลฯ

มีเนื้อหาทั้งหมด 3 ส่วน พร้อมคำอธิบายหลักการพื้นฐาน และหลักการในการดำเนินการ คือ ส่วนที่ 1 หน้าที่ของรัฐในการปกป้องคุ้มครองสิทธิมนุษยชน ส่วนที่ 2 ความรับผิดชอบของภาคธุรกิจในการเคารพหลักการสิทธิมนุษยชน ส่วนที่ 3 การเข้าถึงการเยียวยา

สำนักงานคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติได้จัดทำหนังสือสิทธิในกระบวนการยุติธรรมมีการใช้ภาษาที่เข้าใจง่าย เพื่อใช้เป็นสื่อในการสร้างความเข้าใจให้กับประชาชน โดยประกอบด้วย การทำความเข้าใจเรื่องสิทธิมนุษยชนเบื้องต้น สิทธิในกระบวนการยุติธรรมตามรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560 พันธกรณีระหว่างประเทศที่กำหนดเรื่องสิทธิในกระบวนการยุติธรรม รวมทั้ง ประมวลกฏหมายวิธีพิจารณาความอาญาในเรื่องเกี่ยวกับสิทธิผู้ต้องหาในชั้นจับกุม รับมอบตัวชั้นสอบสวน สิทธิของจำเลย การปล่อยตัว สิทธิของผู้เสียหาย และสิทธิของพยาน นอกจากนี้ยังอธิบายถึงการเข้าถึงกองทุนยุติธรรม ซึ่งเป็นแหล่งทุนสำหรับให้ความช่วยเหลือประชาชนในการดำเนินคดี การปล่อยตัวชั่วคราวผู้ต้องหาหรือจำเลย รวมทั้งผู้ได้รับผลกระทบจากการละเมิดสิทธิมนุษยชน

ปฏิญญาสากลว่าด้วยสิทธิมนุษยชน คือ การประกาศเจตนารมณ์ในการรับรองสิทธิขั้นพื้นฐานของมนุษย์ และเป็นเอกสารหลักด้านสิทธิมนุษยชนฉบับแรก ซึ่งที่ประชุมสมัชชาสหประชาชาติให้การรับรองตามข้อมติที่ 217 A (III) เมื่อวันที่ 10 ธันวาคม พ.ศ. 2491 โดยไทยออกเสียงสนับสนุน

"บันทึกประเทศไทย ปี 2563" คือหนังสือที่บันทึกเรื่องราวสำคัญในรอบปี นับแต่ความโหดร้ายของโรคโควิด-19 ความพินาศตกต่ำของระบบเศรษฐกิจ จนถึงปัญหาการเมืองเป็นพิษที่พร้อมจะลุกลามบานปลาย แต่อย่างน้อยก็มีปรากฎการณ์ที่น่าสนใจ เพราะในบางประเด็นก็แฝงไว้ซึ่งความเคลื่อนไหวที่ไม่เคยเกิดขึ้นมาก่อน เรื่องราวจากข่าวสารดังกล่าวจึงใช่เพียงบทบักทึกเหตุการณ์ แต่เป็นผลงานวิชาการและประวัติศาสตร์ นับจากวันนี้ไปจนถึงอนาคตข้างหน้า ทั้งเพื่อการเรียนรู้ การทำความเข้าใจ และการจดจำทุกประเด็นสำคัญตลอดปี 2563

หนังสือเล่มนี้ ผู้เขียนได้ค้นคว้าข้อมูลที่เกี่ยวข้องกับองค์ความรู้ในด้านกลิ่น วิธีการสอบสวนและวินิจฉัยเหตุรำคาญจากกลิ่นรบกวนทั้งในและต่างประเทศ รวมถึงการใช้ประสบการณ์จากการทำงานวิจัยที่เกี่ยวข้องกับการจัดการเหตุรำคาญมาทำการวิเคราะห์ สังเคราะห์และเรียบเรียง เพื่อให้ผู้ปฏิบัติงานเกี่ยวข้องกับการควบคุมเหตุรำคาญ รวมทั้งประชาชนทั่วไป สามารถนำความรู้ไปประยุกต์ใช้หรือต่อยอดตามความเหมาะสมต่อไป

หนังสือเล่มนี้ปรับปรุงมาจากวิทยานิพนธ์ระดับปริญญาเอก เรื่อง การเปลี่ยนผ่านเป็นประชาธิปไตยที่ไม่ตั้งมั่น : ความล้มเหลวของการทำให้เป็นประชาธิปไตยในประเทศไทย ซึ่งเป็นความตั้งใจของผู้เขียนที่ต้องการศึกษาความล้มเหลวของกระบวนการทำให้เป็นประชาธิปไตยในประเทศไทย โดยเนื้อหาที่ปรากฎอยู่ในหนังสือเล่มนี้ ได้รับการปรับปรุงให้เหมาะสมกับผู้ที่สนใจทั่วไป

การพิจารณาคดีทางอิเล็กทรอนิกส์ เล่มนี้ประกอบด้วย องค์ความรู้เพื่อทำความเข้าใจเกี่ยวกับการฟ้องคดีทางระบบอิเล็กทรอนิกส์ การจัดทำเอกสาร การยื่น การส่ง การรับคำคู่ความ และเอกสารหลักเกณฑ์การพิจารณาคดีทางอิเล็กทรอนิกส์ หนังสือเล่มนี้จึงเป็นแนวทางทั่วไปเพื่อประโยชน์ในการศึกษาของผู้ที่สนใจต่อไป

...เมื่อศึกษาลึกลงไปในรายละเอียดของการใช้งานกลับพบว่าคนไทยยังคงใช้สื่อสังคมออนไลน์เพื่อความบันเทิง มากกว่าการศึกษาค้นคว้าหาความรู้หรือการใช้ข้อมูลเพื่อการดำเนินชีวิตตามวิถีประชาธิปไตย แม้ว่าหลายแพลตฟอร์ม เช่น Facebook หรือ Twitter จะมีนักการเมืองหรือผู้ที่เกี่ยวข้องกับการเมืองนำไปใช้เพื่อการสื่อสารทางการเมืองทั้งในช่วงที่มีหรือไม่มีการเลือกตั้งก็ตาม อีกทั้งยังถูกนำไปใช้เป็นช่องทางสำคัญในการแสดงความคิดเห็น วิพากษ์วิจารณ์ เรียกร้องในประเด็นทางการเมืองของผู้คนในสังคมไทย ซึ่งหลายครั้งการแสดงความคิดเห็นและตั้งคำถามต่อประเด็นทางการเมืองของคนไทยใน Social media ได้เป็นพลังสำคัญที่กดดันให้เกิดผลตามมา ตลอดจนการสร้างกระบวนการผลักดันให้เกิดนโยบายสาธารณะ...