งานวิจัยชิ้นนี้อาศัยการวิเคราะห์ช่องว่าง หรือ Gap analysis เพื่อศึกษาว่ากลไกคุ้มครองสิทธิมนุษยชนของภาครัฐทางด้านสิทธิมนุษยชนและการประกอบธุรกิจเพียงพอต่อข้อกำหนดตามหลักการชี้แนะ เรื่องสิทธิมนุษยชนสำหรับธุรกิจตามกรอบงานขององค์การสหประชาชาติในการคุ้มครอง เคารพ และเยียวยา หรือไม่อย่างไร มีช่องว่างในประเด็นใดบ้าง มีมาตรการใดที่ยังไม่มีหรือมีไม่เพียงพอ โดยแยกการวิเคราะห์ ออกเป็น 2 ส่วน ได้แก่ 1. การวิเคราะห์กลไกการคุ้มครองทางด้านสิทธิมนุษยชนและการประกอบธุรกิจของภาครัฐที่มีอยู่ในปัจจุบัน (actual) เทียบกับ 2. กลไกการคุ้มครองทางด้านสิทธิมนุษยชนและการประกอบธุรกิจของภาครัฐที่ควรจะเป็น (desired) เพื่อตอบสนองต่อความต้องการสังคมทางด้านสิทธิมนุษยชนและการประกอบธุรกิจ ซึ่งผลการวิเคราะห์จะทำให้เห็นช่องว่างที่เกิดขึ้นจริงและนำไปสู่ข้อเสนอแนะเพื่อสนับสนุนการพัฒนากลไกการคุ้มครองทางด้านสิทธิมนุษยชนของภาครัฐ

เสรีภาพการชุมนุมโดยสงบและปราศจากอาวุธ (Freedom of Peaceful Assembly) เป็นเสรีภาพที่ได้รับการรับรองและคุ้มครองตามรัฐธรรมนูญ?และกติการะหว่างประเทศว่าด้วยสิทธิพลเมืองและสิทธิทางการเมือง (ICCPR) และถือเป็นเรื่องปกติในสังคมประชาธิปไตยที่ประชาชนจะออกมารวมตัวกันเพื่อส่งเสียงเรียกร้องให้รัฐบาลหน่วงานที่มีอำนาจหน้าที่ได้รับรู้และตอบสนองต่อปัญหาความเดือดร้อน เพื่อแสดงออกและรณรงค์ต่อสาธารณะในจุดยืนความคิดเห็นเรื่องหนึ่งเรื่องใด เพื่อให้เกิดการเปลี่ยนแปลง แต่การรวมตัวกันเพื่อใช้เสรีภาพการชุมนุม ในปัจจุบันมีเงื่อนไขขั้นตอนและกฎเกณฑ์ที่เคร่งครัด เพิ่มมากขึ้นนับตั้งแต่มีการประกาศใช้พระราชบัญญัติการชุมนุมสาธารณะ พ.ศ.2558 ประชาชนที่ต้องการใช้เสรีภาพการชุมนุมทั้งผู้จัดและผู้เข้าร่วมชุมนุมจึงควร ได้ศึกษาทำความเข้าใจทั้งข้อกฎหมายและแนวทางปฏิบัติเพื่อให้การชุมนุมสาธารณะสามารถดำเนินไปได้โดยไม่มีอุปสรรคและเพื่อปกป้องรักษาสิทธิเสรีภาพของตนเองไม่ให้ถูกละเมิดจากการตีความบังคับใช้กฎหมายที่ไม่ถูกต้องของเจ้าหน้าที่รัฐ คู่มือฉบับนี้ จัดทำโดยความร่วมมือระหว่าง สมาคมนักกฎหมายสิทธิมนุษยชน มูลนิธินิติธรรมสิ่งแวดล้อม และศูนย์ทนายความเพื่อสิทธิมนุษยชน

หนังสือ “คู่มือนักเจรจาไกล่เกลี่ย” เล่มนี้ อธิบายบทบาทและข้อควรปฏิบัติในการดำเนินกระบวนการไกล่เกลี่ยตามขั้นตอนต่าง ๆ มากกว่าการอธิบายทฤษฎีไกล่เกลี่ย สามารถใช้เป็นคู่มือเจรจาไกล่เกลี่ยในเบื้องต้น โดยการไกล่เกลี่ยเฉพาะด้าน เช่น การไกล่เกลี่ยข้อพิพาทในศาล ไม่ว่าจะเป็นศาลชั้นต้น ศาลอุทธรณ์ และศาลฎีกา ทั้งคดีแพ่งและคดีอาญา รวมทั้งการไกล่เกลี่ยข้อพิพาทนอกศาล เช่น การไกล่เกลี่ยข้อพิพาทในสถานศึกษา การไกล่เกลี่ยข้อพิพาทในชุมชน การไกล่เกลี่ยข้อพิพาทในที่ทำงาน และการไกล่เกลี่ยของฝ่ายปกครอง

หนังสือเล่มนี้ชี้ให้เห็นถึงบทบาทที่สำคัญของประชาชนในการตรวจสอบอำนาจรัฐ “การตรวจ สอบอำนาจรัฐ หัวใจคือประชาชน” ด้วยการใช้อำนาจรัฐที่มีความถูกต้องชอบธรรมต้องมีหลักธรรมาภิบาล มีความโปร่งใส ตรวจสอบได้เป็นการใช้อำนาจตามขอบเขตที่กฎหมายกำหนดไว้หากขาดระบบการตรวจสอบที่ดี แม้นได้คนดีมีความสามารถเข้าทำหน้าที่ อาจนำไปสู่ปัญหาการใช้อำนาจที่เกินขอบเขต หรือการละเลยการปฏิบัติหน้าที่ หรือเกิดความผิดพลาดในการปฏิบัติหน้าที่ที่นำความเสียหายสู่ประชาชน และประเทศชาติการวางระบบการทำงานและการตรวจสอบที่ดีบนพื้นฐานของหลักการที่ถูกต้องเที่ยงธรรม และมีส่วนร่วมจากประชาชน จึงเป็นแนวทางที่นำไปสู่การตรวจสอบถ่วงดุลเพื่อให้การใช้อำนาจรัฐนั้นคุ้มครองและยังประโยชน์สูงสุดให้เกิดแก่ประชาชนโดยส่วนรวม

วิทยานิพนธ์เรื่องนี้ มีจุดมุ่งหมายเพื่อศึกษากระบวนการตรวจสอบการละเมิดสิทธิมนุษยชนของคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ โดยสอดคล้องกับ “หลักการว่าด้วยสถานะและหน้าที่ของสถาบันแห่งชาติเพื่อการคุ้มครองและส่งเสริมสิทธิมนุษยชน” หรือ “หลักการปารีส” ซึ่งเป็นหลักการที่กำหนดแนวทางในการจัดตั้งสถาบันสิทธิมนุษยชนระดับชาติของประเทศต่าง ๆ และกำหนดสถานะ หน้าที่รับผิดชอบของสถาบันสิทธิมนุษยชน รวมทั้ง เป็นมาตรฐานสากลระหว่างประเทศที่ทำให้สถาบันสิทธิมนุษยชนระดับชาติในประเทศต่าง ๆ มีความเป็นเอกภาพ มีประสิทธิภาพในการส่งเสริม และคุ้มครองสิทธิมนุษยชนภายในประเทศ